Jaarcongres Alles is Gezondheid – Een Dagverslag!

Donderdag 13 juni, jl. vond het jaarcongres van Alles is Gezondheid plaats in Eindhoven. Een dag vol presentaties, workshops en inzichten in verschillende onderwerpen binnen de gezondheidszorg.

De organisatie werd verzorgd door het gelijknamige netwerk: “Alles is Gezondheid”. Het is een maatschappelijk netwerk van ruim drieduizend aangesloten organisaties die samen werken aan een vitaler Nederland.

De ruim drieduizend betrokken organisaties hebben inmiddels 350 beloftes (pledges) getekend en het netwerk telt 15 regionale netwerken die samen werken aan gezondheid. Daarnaast bundelen organisaties hun krachten in thematische allianties, zoals de alliantie “Gezondheid en Geletterdheid” (Over Alles is Gezondheid, n.d.)

Het congres

Donderdagochtend ben ik in de auto gestapt en op weg gegaan naar Strijp – S, in het altijd mooie Eindhoven. Daar werd de dag begonnen met de keynote ‘Landscapes of the future’, door social designer Daan Roosegaarde.

Hij sprak over verschillende projecten die helpen de wereld schoner en gezonder te maken, zoals een toren die smog filtert, een manier om ruimte-afval op te ruimen en een duurzame manier om de afsluitdijk te verlichten (https://www.studioroosegaarde.net/)

Daarna was er een selectie aan workshops waaruit gekozen kon worden, met thema’s als: “Positieve gezondheid: hoe gaat verder?”, “een gezonde digitale toekomst” en “gezond door groen”.

Workshop #1: Kleur bekennen – The Art of Disruption

Onderstaande tekening greep mijn aandacht op het congres, waardoor ik besloot naar deze workshop te gaan van Rachelle van der Linden (medeoprichter van de KNAB bank).

Afbeelding 1 – Mind map van de rollen die je aan kunt nemen als organisatie

 

Gedurende mijn exchange in Finland heb ik geleerd over verschillende rollen die een designer in kan vullen ten opzichte van de eindgebruiker, waaronder facilitator en inspirator en heb ik een essay geschreven over wat ik denk dat de benadering van een designer zou moeten zijn (https://lestermoorman.com/portfolio/user-inspired-design/).

Hierin pleit ik dat de designer de gebruiker van zijn product zodanig goed moet kennen dat hij een bijpassende rol aan kan nemen, afhankelijk van de gewenste betrokkenheid en vaardigheden van de gebruiker.

In haar talk benadrukt Rachelle dat je als bedrijf een identiteit moet hebben: “waarom besta je als bedrijf?”. Vervolgens moet je de rol die jij speelt als bedrijf uitvoeren en uitdragen.  Een interessant verschil met je rol als designer, waar je mijns inziens de aanpak aangepast moet worden aan de eindgebruiker, moet de rol van een bedrijf duidelijk en eenduidig zijn.

Workshop #2: De gezonde rekenkamer

In deze workshop, gegeven door Gjilke Keuning (Ucreate) en Mario de Zeeuw (Panton), werd gekeken naar de vraag: “hoe gaan we verdienen aan gezondheid i.p.v. het financieren van ziek zijn?”

Hierbij hebben we in groepen van verschillende zorg-professionals, aan de hand van een canvas (zie afbeelding 2), gekeken naar innovatie bedrijven, hun verdienmodellen, en hoe we die toe zouden kunnen passen in de zorg.

Afbeelding 2 – Canvas #gezonderekenkamer

Afsluiting

Na de workshops, werd de dag afgesloten met smoothies van Jet van Nieuwkerk (24 Kitchen), die in gesprek ging met columnist en psychiater Esther van Venema over gezond leen.  Staatssecretaris Paul Blokhuis was helaas verhinderd voor dit onderdeel.

Al met al een mooie, inspirerende, dag met goede workshops en sprekers. De datum voor het volgende jaarcongres is nog niet bekend, maar in oktober is er wel een conferentie over taal en gezondheid en is er een Webinar over innovatie in de zorg. Voor meer info, check: http://www.allesisgezondheid.nl

Bronvermelding

Over Alles is Gezondheid (n.d.). Geraadpleegd op 15 Juli 2019, van https://www.allesisgezondheid.nl/over-aig/

Persuasive Technology: Hoe technologie ons gedrag en denkwijze kan beïnvloeden

Tijdens mijn Master’s Degree aan de Technische Universiteit Eindhoven heb ik mij bezig gehouden met hoe technologie ingezet kan worden ten behoeve van de gezondheidszorg. Dat kwam voort uit een bijbaan in de thuiszorg die ik een aantal jaar heb mogen doen naast mijn studies.

Een van de problematieken die me aanspreekt is de toenemende vergrijzing en tegelijk de tekorten aan personeel in de gezondheidszorg. Technologie kan dit probleem verlichten door ouderen  in staat te stellen langer zelfstandig thuis te wonen.

Als je verder denkt in de lijn van het ontlasten van de gezondheidszorg , kan technologie ook ingezet worden om chronisch zieken te helpen hun aandoening deels zelf te managen. Of zoals ik heb onderzocht in mijn afstudeeropdracht, kan het mogelijk ook gedrag ondersteunen, zoals het consequent invullen van een slaap- / waak dagboek door insomnia patiënten. Er zijn veel mogelijkheden.

Persuasive Technology van B.J. Fogg

Mijn eerste invloed op het gebied van gedrag en technologie was Persuasive Technology van B.J. Fogg (2003). Voordat ik er verder over uitweid, is het belangrijk om aan te merken dat wanneer technologie ontworpen wordt om gedrag te sturen, de ethiek ervan erg belangrijk is. Het moet ten alle tijde een doel ondersteunen die de gebruiker zelf al heeft. Gelukkig zijn er veel goede bronnen die praten over de ethiek van dergelijke technologieën, zoals het boek van B.J. Fogg zelf, of Hooked van Nir Eyal (Eyal, 2014). Die raad ik aan om te lezen alvorens te beginnen aan het ontwerp van de technologie.

In Persuasive Technology stelt B.J. Fogg dat technologie een aantal voordelen heeft ten opzichte van andere manieren om gedrag en denken te beïnvloeden. Als je denkt aan traditionele media, radiospotjes, reclameblokken op tv, etc. dan heeft Persuasive Technology het voordeel dat het interactief gemaakt kan worden. Een interactief programma dat een roker helpt stoppen met roken, kan zijn aanpak aanpassen aan de data die het binnenkrijgt van de gedragspatronen van de roker.

Ten opzichte van mensen zijn er ook een aantal aspecten te benoemen in het voordeel van Persuasive Technology, namelijk:

1. Computers kunnen aanmerkelijk aanhoudender zijn dan mensen
2. Grotere anonimiteit voor de gebruiker
3. Computers kunnen enorme volumes aan data opslaan en verwerken
4. Computers kunnen vele modaliteiten gebruiken (audio, animaties, grafieken, etc.)
5. Computers kunnen makkelijk opschalen
6. Computers kunnen alomtegenwoordig zijn (op plekken waar mensen niet mogen of kunnen komen.)

Hoe kan Persuasive Technology beïnvloeden?

Fogg identificeert in zijn boek drie categorieën waarop Persuasive Technology mensen hun houding of gedrag kan beïnvloeden: als werktuig, sociale acteur of als medium (zie onderstaande illustratie).

De Functionele Driehoek van B.J. Fogg (2003)

Als een werktuig, stelt de technologie de gebruiker simpelweg in staat om een gedrag überhaupt, of efficiënter, uit te kunnen voeren. Denk hierbij aan het maken van een berekening met een calculator of het online traceren van je pakketje.

Als een medium, kan een technologie informatie presenteren aan de gebruiker dat zijn of haar gedrag stuurt. Dit kan een presentatie zijn die oorzaak-gevolg relaties laat zien om gedrag te sturen, maar ook sensorische informatie, als bijvoorbeeld een Fitbit.

Als een sociale acteur kan de technologie sociale ondersteuning bieden en gedrag sturen. Interactieve technologie kan zich net zo gedragen alsof het een levend wezen is en het is gebleken dat mensen er dan ook als zodanig op reageren. De Tamagotchi is hier een goed voorbeeld van.

Binnen elk van deze categorieën, zijn er nog een aantal sub-categorieën, die wat concreter zijn. Hierover later meer.

De toepassing van Persuasive Technology in een innovatie proces

Zoals genoemd, heb ik mij tijdens mijn afstudeeropdracht verdiept in hoe technologie een insomnia patiënt, die cognitieve gedragstherapie ondergaat, kan ondersteunen in het consequent en nauwkeurig invullen van zijn of haar subjectieve slaapdata. Door het chronische slaapgebrek kan dit er makkelijk bij in schieten.

Om gerichte interventies te kunnen doen en de juiste technieken toe te passen, ben ik begonnen met het maken van een user journey voor een insomnia patiënt, gebaseerd op het GGZ-protocollenboek voor cognitieve gedragstherapie voor insomnia. Daarin zijn de obstakels en ervaringen van de patiënten zo goed mogelijk meegenomen door verschillende papers over dit onderwerp. De patiënten konden helaas niet direct benaderd worden.

User Journey van een patiënt van cognitieve gedragstherapie voor insomnia

Met deze context op zak is er toen een brainstormsessie belegd. We hebben met een groep studenten gekeken op welke manier Persuasive Technology ingezet kan worden om de patiënt op verschillende momenten van het traject te ondersteunen. Een voorbeeld hiervan is dat de patiënt een aantal do’s en dont’s toe moet passen ter bevordering van zijn/haar slaaphygiëne. Omdat dit moeilijk te onthouden blijkt, ontstaat dan het idee om een checklist toe te voegen van de verschillende punten.

Bij de brainstorm hebben we gewerkt met een set kaarten, waarop de sub-categorieën van de functionele driehoek staan uitgelegd, samen met een voorbeeld uit de praktijk. Elke categorie is een paar minuten naast de user journey gehouden om te kijken of en waar het toegepast zou kunnen worden.

Conclusie

Ik zou nog lang door kunnen gaan over het onderwerp, maar ik heb geprobeerd beknopt neer te zetten wat Persuasive Technology is en hoe het gebruikt kan worden binnen een innovatieproces.

Mocht je nu een eigen brainstorm organiseren met Persuasive Technology? De kaarten die ik gemaakt heb hiervoor zijn HIER te downloaden.

Benieuwd naar het eindresultaat van dit project? Je kunt er alles over lezen in de portfolio sectie van deze website!

Bronvermelding:

Eyal, N. (2014). Hooked: How to build habit-forming products. London, United Kingdom: Portfolio Penguin.

Fogg, B. J. (2003). Persuasive technology: Using computers to change what we think and do. San Francisco: Morgan Kaufmann Publishers In.

 

Gerichte interventies door middel van Patient Journey Mapping

Eind 2018 heb ik een cursus gevolgd genaamd “Design in Healthcare: Using Patient Journey Mapping”. Het is een massive online open course (MOOC) van de TU Delft waarin de patient journey map centraal staat. In deze blogpost ga ik wat delen over de cursus: wat een patient journey map is, waarvoor het gebruikt kan worden en wat mogelijke ingrediënten kunnen zijn voor het samenstellen van een patient journey map

De patient journey map

Een patient journey map is een soort mindmap van het genezingsproces van een patiënt, de vormgeving en ingrediënten zijn afhankelijk van het doel van de patient journey map. Het kan onder andere gebruikt worden om een overzicht te maken van de fases waar een patiënt doorheen gaat in het genezingsproces in combinatie met de mensen en diensten waar de patiënt mee in aanraking komt. Daarnaast kan het inzicht geven in de interacties, emoties en obstakels van patiënten en andere betrokkenen. Op deze manier stelt de patient journey map designers in staat om het probleem op een meer holistische manier te benaderen en gerichte interventies te ontwerpen.

De ingrediënten van een patient journey map

Een patient journey map kan op veel verschillende manieren vormgegeven worden, waarin het duidelijk weergeven van relevante informatie centraal staat. Ook de ingrediënten kunnen variëren. Er zijn uitvoeringen met een systematische weergave van alle processen en betrokkenen, waarin emoties worden weggelaten en er zijn ook uitvoeringen waarin de emotie van de patiënt juist heel centraal staat, met minder oog voor alle acteurs. Het belangrijkste hierin is dat de Patient Journey Map inzicht geeft in de vraagtekens of doelen die de ontwerper of behandelaar heeft.

Laten we kijken naar een aantal categorieën van ingrediënten die toegepast zouden kunnen worden in een patient journey map:

De acteurs

Voordat je kunt beginnen met het maken van een patient journey map is het belangrijk om een context te creëren van het probleem op handen. De cursus borduurt voort op de definitie van Bogner uit zijn boek “Handbook of Human Factors and Ergonomic in Healthcare” (Bogner, 2012). Hierin stelt Bogner dat de zorgcontext bestaat uit de fysieke en informationele omgeving waarin the zorgprocessen plaats vinden. Dit kan onderverdeeld worden in de volgende subsystemen:

De subsystemen van de zorgcontext bevatten acteurs. Een acteur kan elk persoon, product of dienst zijn dat bijdraagt aan het genezingsproces van de patiënt. De acteurs kunnen worden onderverdeel in menselijke acteurs (vaak uit het sociale milieu) en niet-menselijke acteurs (uit de andere subsystemen).

Nadat de acteurs zijn bepaald, is de volgende stap om erachter te komen hoe de acteurs elkaar kunnen beïnvloeden. Vaak hebben de acteurs onderlinge afhankelijkheden met meerdere acteurs, die op hun beurt ook weer afhankelijk zijn van meerdere, andere acteurs. Dit illustreert de complexiteit van het gezondheidszorgsysteem en daarom is het belangrijk om een systematisch overzicht te maken van de context.

Een goede oefening hiervoor is een eerste mind map te maken van alle acteurs en onderlinge afhankelijkheden die je kunt verzinnen. Hierbij kan je gebruik maken van een netwerk topologie, met icoontjes of tekeningen van de acteurs en pijlen die de afhankelijkheden weergeven. Een concentrische representatie is een goede manier om te illustreren welke acteurs er dichter en verder van de patiënt af staan:

Concentrische mind map uit het afstudeerproject van T. Sarri (2014)

 

Tijd

Het volgende ingrediënt om rekening mee te houden in de patient journey map is tijd. Een goede manier om meer inzicht te krijgen in de interacties die plaatsvinden wanneer een patiënt het zorgsysteem betreedt, is om deze interacties een plek te geven op een tijdlijn.

In de cursus wordt dit toegepast door twee haaks op elkaar staande assen. De horizontale as geeft de tijd aan en de verticale as de betrokken acteurs. De volgende stap is om een tijdsinterval te kiezen, wat helemaal afhangt van het doel van de analyse. De tijds-as is ingedeeld in verschillende fases, welke gebaseerd kunnen zijn op locatie, acties, activiteiten of elke andere indeling die het doel van de analyse dienen.

In het gros van de gevallen wordt een tijdlijn aangehouden beginnend met de eerste klachten, naar diagnose, behandeling en eindigend met rehabilitatie. Daarna kan dit verder uitgewerkt worden met details relevant voor de analyse.

In deze opzet kan op een tijdlijn uitgezet worden, wanneer een acteur zijn/haar bijdrage levert aan het genezingsproces van de patiënt. De fase waarin dit gebeurt noemen we een “raakpunt”. De volgende stap van de journey map is dan ook het invullen van deze raakpunten. Aangezien het een activiteit betreft kan het raakpunt beschreven worden met een enkel woord, tot enkele zinnen.

Een aantal raakpunten in een patient journey map over het krijgen van een kunstheup     (Course | MED01x | edX, 2018)

Emoties

Onder elke fase van de horizontale tijd-as kunnen verschillende elementen worden weergegeven, tot dusver de activiteiten van acteurs die op dat moment een bijdrage leveren aan het genezingsproces van de patiënt. Dit kunnen echter ook andere elementen zijn, zoals motivaties, pijnpunten, foto’s, mogelijkheden, et cetera. Wat er gekozen wordt moet afhankelijk zijn van het doel van de patient journey map.

Een veel voorkomende keuze om toe te voegen aan de verticale as, zijn emoties. Dit omdat zij inzicht geven in de “gebruikerservaring” van de patiënt. Door de emoties van de patiënt weer te geven gedurende het process van diagnose tot behandeling en rehabilitatie kan de ontwerper of behandelaar inzicht krijgen in de obstakels die de patiënt tegenkomt.

Een goede toolkit om het type emotie goed te begrijpen is ontwikkeld aan de TU Delft door Pieter Desmet. Het bevat kaarten ontwikkeld en gevalideerd, met 24 positieve en 24 negatieve emoties die gebruikt kunnen worden om ze beter te herkennen en begrijpen. De kaarten zijn vrij te downloaden en te gebruiken voor non-commerciële doeleinden, zie bronvermelding.

Voorbeeld van een kaart uit de toolkit van Pieter Desmet (Yoon, Pohlmeyer & Desmet , 2015)

 

Meer weten?

Wanneer het doel van de patient journey map bekend is, kunnen de ingrediënten gekozen worden en de vormgeving die het duidelijkst de verkregen inzichten weergeeft. Vaak wordt er gekozen voor een horizontale en een verticale as, maar er zijn geen regels voor. Het belangrijkste is dat het de juiste inzichten geeft!

In de MOOC van de TU Delft (die gratis te volgen is!) wordt alles stap-voor-stap uitgelegd en kun je de theorie toepassen in een echte casus van één van de drie partners, met elk hun eigen onderwerp:

• Het verbeteren van zelfstandig leven voor patiënten van een beroerte – Sophia Revalidatie Centrum
• Thuis monitoring oplossingen voor kinderen met epilepsie – Stichting Epilepsie Instellingen Nederland (SEIN)
• uitrusting voor een duurzame operatiekamer – Leiden Universiteit Medisch Centrum (LUMC)

Je leert onder andere hoe je een doel kunt formuleren voor een patient journey map, de methode zelf, het vormgeven ervan en hoe je de patient journey map gebruikt om ideeën te genereren voor interventies. Daarnaast bespreken experts uit het vakgebied elke week een paar huiswerk inzendingen en bespreken de laatste trends op het gebied van de gezondheidszorg.

De cursus is, gratis en op geheel eigen tempo, te volgen op:

https://www.edx.org/course/design-in-healthcare-using-patient-journey-mapping-1

Bronvermelding

Bogner et al. (2012). – Handbook of Human Factors and Ergonomics in Health Care and Patient Safety (2nd edition). Boca Raton, FL, Verenigde Staten: CRC Press.

Course | MED01x | edX. (2018). Geraadpleegd op 2 februari 2019, van https://courses.edx.org/courses/course-v1:DelftX+MED01x+3T2018/course/

Sarri, T. (2014). – Teamwork in paediatric oncology: Excellent care through parental involvement.

Yoon, J., Pohlmeyer, A.E., & Desmet, P.M.A. (2015). Positive Emotional Granularity Cards. Delft, Delft University of Technology. ISBN: 978-94-6186-440-6.

Welkom!

Hallo en welkom op mijn website! Leuk dat je bezoekt!

Mijn naam is Lester, een Industrial designer met speciale interesse en expertise op het gebied van gedragspsychologie en zorginnovaties.

Deze website bevat onder meer een blog over zorginnovaties, gedragspsychologie en de gezondheidszorg. Daarnaast bevat het mijn portfolio: een overzicht van mijn werk gedurende mijn Bachelor en Master Industrial Design.

Industrial Design gaat voornamelijk over innovatie. Dit kan van alles zijn, van relatief simpele producten als een tandenborstel of een stoel, tot geavanceerde, interactieve producten, zoals een zorgrobot.

De competentiegebieden van een Industrieel ontwerper lopen dan ook zeer uiteen, van schetsen, 3D-modellen modeleren, materiaal & productieprocessen, tot styling en ergonomie. Maar naast de tastbare aspecten van een product of service, kijken we ook naar minder tastbare aspecten. Denk hierbij aan het peilen van gebruikers ervaringen , begrijpbaarheid en bruikbaarheid van websites en apps (ook wel User Experience, UX, genaamd) en de gedragspsychologie.

Voor mij vormen deze aspecten een belangrijke link tussen innovatie en de gezondheidszorg. Zorginnovaties kunnen druk van de gezondheidszorg sector afnemen, onder andere door patiënten van chronische ziekte de middelen te geven om deels zelf hun ziekte te behandelen en senioren de middelen te geven om langer zelfstandig thuis te kunnen wonen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een applicatie voor een slaap-waakdagboek voor het zelfstandig registreren van slaappatronen voor insomnia patiënten.

Om succesvol te kunnen innoveren voor de gezondheidszorg is, meer dan op elk ander gebied, een begrip nodig van wat patiënten doormaken, welke psychologische factoren hun gedrag stuurt en hoe ze betrokken kunnen worden in het innovatieproces.

Daar gaat mijn blog over: innovaties met betrekking tot de gezondheidszorg, gedragspsychologie en hoe technologie gebruikt kan worden om patiënten te ondersteunen bij ziekte en hun herstel. Daarmee hoop ik bij te dragen aan bewustwording en een betere zorg.

Alle interactie met lezers is welkom, dus als je een opmerking, toevoeging of vraag hebt, of je wilt je gewoon even voorstellen: comment of stuur een bericht. Ik kijk er naar uit!

Veel leesplezier!

Lester Moorman