Tijdens mijn Master’s Degree aan de Technische Universiteit Eindhoven heb ik mij bezig gehouden met hoe technologie ingezet kan worden ten behoeve van de gezondheidszorg. Dat kwam voort uit een bijbaan in de thuiszorg die ik een aantal jaar heb mogen doen naast mijn studies.
Een van de problematieken die me aanspreekt is de toenemende vergrijzing en tegelijk de tekorten aan personeel in de gezondheidszorg. Technologie kan dit probleem verlichten door ouderen in staat te stellen langer zelfstandig thuis te wonen.
Als je verder denkt in de lijn van het ontlasten van de gezondheidszorg , kan technologie ook ingezet worden om chronisch zieken te helpen hun aandoening deels zelf te managen. Of zoals ik heb onderzocht in mijn afstudeeropdracht, kan het mogelijk ook gedrag ondersteunen, zoals het consequent invullen van een slaap- / waak dagboek door insomnia patiënten. Er zijn veel mogelijkheden.
Persuasive Technology van B.J. Fogg
Mijn eerste invloed op het gebied van gedrag en technologie was Persuasive Technology van B.J. Fogg (2003). Voordat ik er verder over uitweid, is het belangrijk om aan te merken dat wanneer technologie ontworpen wordt om gedrag te sturen, de ethiek ervan erg belangrijk is. Het moet ten alle tijde een doel ondersteunen die de gebruiker zelf al heeft. Gelukkig zijn er veel goede bronnen die praten over de ethiek van dergelijke technologieën, zoals het boek van B.J. Fogg zelf, of Hooked van Nir Eyal (Eyal, 2014). Die raad ik aan om te lezen alvorens te beginnen aan het ontwerp van de technologie.
In Persuasive Technology stelt B.J. Fogg dat technologie een aantal voordelen heeft ten opzichte van andere manieren om gedrag en denken te beïnvloeden. Als je denkt aan traditionele media, radiospotjes, reclameblokken op tv, etc. dan heeft Persuasive Technology het voordeel dat het interactief gemaakt kan worden. Een interactief programma dat een roker helpt stoppen met roken, kan zijn aanpak aanpassen aan de data die het binnenkrijgt van de gedragspatronen van de roker.
Ten opzichte van mensen zijn er ook een aantal aspecten te benoemen in het voordeel van Persuasive Technology, namelijk:
- Computers kunnen aanmerkelijk aanhoudender zijn dan mensen
- Grotere anonimiteit voor de gebruiker
- Computers kunnen enorme volumes aan data opslaan en verwerken
- Computers kunnen vele modaliteiten gebruiken (audio, animaties, grafieken, etc.)
- Computers kunnen makkelijk opschalen
- Computers kunnen alomtegenwoordig zijn (op plekken waar mensen niet mogen of kunnen komen.)
Hoe kan Persuasive Technology beïnvloeden?
Fogg identificeert in zijn boek drie categorieën waarop Persuasive Technology mensen hun houding of gedrag kan beïnvloeden: als werktuig, sociale acteur of als medium (zie onderstaande illustratie).
De Functionele Driehoek van B.J. Fogg (2003)
Als een werktuig, stelt de technologie de gebruiker simpelweg in staat om een gedrag überhaupt, of efficiënter, uit te kunnen voeren. Denk hierbij aan het maken van een berekening met een calculator of het online traceren van je pakketje.
Als een medium, kan een technologie informatie presenteren aan de gebruiker dat zijn of haar gedrag stuurt. Dit kan een presentatie zijn die oorzaak-gevolg relaties laat zien om gedrag te sturen, maar ook sensorische informatie, als bijvoorbeeld een Fitbit.
Als een sociale acteur kan de technologie sociale ondersteuning bieden en gedrag sturen. Interactieve technologie kan zich net zo gedragen alsof het een levend wezen is en het is gebleken dat mensen er dan ook als zodanig op reageren. De Tamagotchi is hier een goed voorbeeld van.
Binnen elk van deze categorieën, zijn er nog een aantal sub-categorieën, die wat concreter zijn. Hierover later meer.
De toepassing van Persuasive Technology in een innovatie proces
Zoals genoemd, heb ik mij tijdens mijn afstudeeropdracht verdiept in hoe technologie een insomnia patiënt, die cognitieve gedragstherapie ondergaat, kan ondersteunen in het consequent en nauwkeurig invullen van zijn of haar subjectieve slaapdata. Door het chronische slaapgebrek kan dit er makkelijk bij in schieten.
Om gerichte interventies te kunnen doen en de juiste technieken toe te passen, ben ik begonnen met het maken van een user journey voor een insomnia patiënt, gebaseerd op het GGZ-protocollenboek voor cognitieve gedragstherapie voor insomnia. Daarin zijn de obstakels en ervaringen van de patiënten zo goed mogelijk meegenomen door verschillende papers over dit onderwerp. De patiënten konden helaas niet direct benaderd worden.
User Journey van een patiënt van cognitieve gedragstherapie voor insomnia
Met deze context op zak is er toen een brainstormsessie belegd. We hebben met een groep studenten gekeken op welke manier Persuasive Technology ingezet kan worden om de patiënt op verschillende momenten van het traject te ondersteunen. Een voorbeeld hiervan is dat de patiënt een aantal do’s en dont’s toe moet passen ter bevordering van zijn/haar slaaphygiëne. Omdat dit moeilijk te onthouden blijkt, ontstaat dan het idee om een checklist toe te voegen van de verschillende punten.
Bij de brainstorm hebben we gewerkt met een set kaarten, waarop de sub-categorieën van de functionele driehoek staan uitgelegd, samen met een voorbeeld uit de praktijk. Elke categorie is een paar minuten naast de user journey gehouden om te kijken of en waar het toegepast zou kunnen worden.
Conclusie
Ik zou nog lang door kunnen gaan over het onderwerp, maar ik heb geprobeerd beknopt neer te zetten wat Persuasive Technology is en hoe het gebruikt kan worden binnen een innovatieproces.
Mocht je nu een eigen brainstorm organiseren met Persuasive Technology? De kaarten die ik gemaakt heb hiervoor zijn HIER te downloaden.
Benieuwd naar het eindresultaat van dit project? Je kunt er alles over lezen in de portfolio sectie van deze website!
Bronvermelding:
Eyal, N. (2014). Hooked: How to build habit-forming products. London, United Kingdom: Portfolio Penguin.
Fogg, B. J. (2003). Persuasive technology: Using computers to change what we think and do. San Francisco: Morgan Kaufmann Publishers In.
Lester's portfolio & blog 